تصحیح ابیاتی از دیوان حکیم سوزنی سمرقندی و ضرورت تصحیح مجدد دیوان

نویسنده

  • شهرت معرفت استادیار گروه تصحیح متون فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران، ایران
چکیده مقاله:

مصحّحان پیشین بسیاری از متون را تصحیح کرده‌اند؛ اما از نظر محققان امروز، پس از گذشت چند سال از کار بزرگ آنان، تصحیح دوبارة برخی از این آثار لازم است؛ به‌ویژه زمانی که نسخه‎های تازه‎ای از آنها به دست آمده باشد. دیوان حکیم سوزنی‎سمرقندی به تصحیح ناصرالدین شاه ‎حسینی، ازجمله دیوان‎های کهنی است که به تصحیح دوباره نیاز دارد. مقابلة دیوان چاپی سوزنی با نسخه‎های نویافته، لزوم تصحیح مجدد این دیوان را نشان می‌دهد. علت غلط‎ها و سهوهای راه‌یافته به دیوان این شاعر عبارت است از: نداشتن نسخة صحیح، انتخاب‌نکردن صورت صحیح نسخه‏ها، خطاخوانی، غلط‌های چاپی، جابه‎جایی یا حذف مصرع‎ها یا ابیات، آمیختن قصاید مختلف با یکدیگر، آمیختگی شعر سوزنی با شعر دیگران. همچنین ابیات و قصاید نویافتة فراوانی در نسخه‌های متعدد دیوان سوزنی ذکر شده است که در تعلّق آنها به این شاعر تردیدی نیست؛ اما در دیوان چاپی ثبت نشده است. از سوزنی همانند پیشگامان دیگر شعر فارسی نسخة کهنی در دست نیست؛ از‌این‌رو، در این نوشتار علاوه‌بر نسخه‎های‌خطی دیوان، از جنگ‎ها و فرهنگ‎ها برای حل دشواری‎های شعر او استفاده شد. 

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

نقش فرهنگ‌های لغت در تصحیح دیوان سوزنی سمرقندی

سوزنی سمرقندی، مخصوصاً در شعرهای هزل و هجو خود، از واژه‌هایی استفاده کرده که ابیاتِ وی گاه در فرهنگ‌ها به‌عنوان یگانه شاهدِ مثال همان واژه‌ها نقل شده است. از آنجا که فرهنگ‌نویسان نسخه‌هایی کهن از دیوان سوزنی در اختیار داشته‌اند، غالباً به صورت درستی به بیت‌هایی از او استشهاد کرده‌اند. در عین حال، چون نسخه‌های بازمانده از دیوان سوزنی هیچ‌کدام قدمت چندانی ندارند، از همین بیت‌های او که در فره...

متن کامل

ضرورت تصحیح مجدد دیوان ابوالفرج رونی

ابوالفرج رونی از شاعران توانایی است که شعر او به دلایل مختلف دارای اهمیت است. دیوان این شاعر شامل قصاید، قطعات، رباعیات و غزلیات تاکنون دو بار در ایران تصحیح و منتشر شده است. نخستین بار در سال 1304 به اهتمام چایکین و بار دوم در سال 1347 به کوشش محمود مهدوی دامغانی. این مقاله با بررسی چاپ اخیر ضعف‌ها و نارسایی‌های آن را در چند مورد نشان می‌دهد ؛از جمله: شیوۀ تصحیح (نامشخص بودن و غیرانتقادی بودن ...

متن کامل

ضرورت تصحیح مجدد دیوان نظام‌ الدین استرآبادی

نظام الدین استرآبادی از شاعران توانمد قرن نهم و دهم هجری است که شعرش از ابعادی چند اهمیت دارد، پیش‌تازی در تغییر سبک از عراقی به هندی و عنایت خاص به ادبیات شیعی، شعر او را در عهد خود کم‌نظیر ساخته است. دیوان نظام، نخستین بار در سال1391 از سوی کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی چاپ شد. نویسندگان مقاله با قیاس متن چاپ شده انتشارات مجلس شورای اسلامی با نسخه‌های مورد استفاده، نارسایی‌ها ...

متن کامل

تصحیح انتقادی ابیاتی از دیوان انوری

دیوان انوری - شاعر نامدار سده ششم- از متون ارزشمند تاریخ ادبیات فارسی است که بیش از پنجاه سال پیش، یک بار به همت سعید نفیسی و بار دیگر به کوشش محمدتقی مدرس رضوی تصحیح و منتشر شده است. علی‌رغم کوشش مصححان و گام­های بلندی که در این راه برداشته­اند، هنوز کاستی­های بسیاری در ضبط اشعار شاعر هست که بیشتر ناشی از نقص در قرائت نسخه­های استفاده شده و دسترسی نداشتن به برخی نسخه­های کهن است. در این پژوهش ...

متن کامل

ضرورت تصحیح دوبارة دیوان حکیم حاج ملّا هادی سبزواری

حکیم حاج ملّا هادی سبزواری متخلّص به «اسرار»، فیلسوف بنام قرن 13 در سال 1212 هجری در سبزوار چشم به جهان گشود. او ازجمله حکیمانی است که در عصر خود مراتبی را در حکمت نظری و عملی کسب کرد. در شهود و عرفان به مرحله‌ای عالی دست یافت و در عالم عرفان و معرفت خوش درخشید. آثار فراوانی در فلسفه و حکمت تألیف و تصنیف کرده ‌است و نیز دیوان شعری از خود به جای گذاشت که دربردارندة نکته‌های ظریف و زیبای عرفانی، فل...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 9  شماره 2

صفحات  121- 134

تاریخ انتشار 2017-07-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023